Zero Waste Zuidas

Mei 2019 tekenden 27 CEO's van Zuidas bedrijven de Zero Waste Zuidas overeenkomst. Hiermee committeerden zij zich om zich in te zetten voor een Zuidas zonder restafval in 2030. Waar mogelijk wordt afval voorkomen, en de overgebleven stromen worden gescheiden en hoogwaardig verwerkt: van voedsel, grondstof, herbruikbaar materiaal en tot in het laatste geval energie. Lokale en hoogwaardige verwerking zijn leidend. De overeenkomst is geschreven samen met een kerngroep, bestaande uit onder andere RAI Amsterdam en ABN AMRO.

Zero Waste Zuidas is een project in samenwerking met de Amsterdam Economic Board.

Locatie	Zuidas
Status project	In mei 2019 gestart, loopt tot 2030.
Betrokken partijen	Amsterdam Economic Board, Amsterdam RAI, ABN AMRO, Milieuservice, de VU, Edge Technologies, Baker McKenzie, Leaseplan, Accenture, Houthoff, WTC, Meelunie en meer.

"Wanneer het in Zuidas lukt, lukt het overal. De blauwdruk van deze beweging, hoe en wat, kan door andere zakendistricten, bedrijventerreinen, overheden en Green Business Clubs worden gebruikt om afvalstromen volledig circulair te maken” Marjolein Brasz, Challenge Lead Circulaire Economie bij de Amsterdam Economic Board.

Facts & figures

Procescomplextiteit	Complex
Investering in tijd	Langer dan 5 jaar
Investering in geld	€ 5.000 - € 25.000
Potentiële impact	Zeer groot
Schaalniveau	Gebied
Initiatief	Gezamenlijk initiatief
Duurzaamheidthema’s	Afval en Circulair Mobiliteit & Bereikbaarheid
CO2 besparing	n.v.t
Bijdrage mvo/certificering

Projectomschrijving

Ambities en doelstellingen

De gehele Zuidas produceert meer dan 4 miljoen kg restafval, dat is dus dat niet goed gescheiden afval dat daardoor niet als grondstof in te zetten voor een nieuw product. Daarnaast is in veel gevallen niet duidelijk hoe hoogwaardig de gescheiden stromen worden verwerkt en of dit binnen Nederland of in het buitenland gebeurt. Transparantie ontbreekt in de meeste gevallen.

Gezamenlijk zijn de volgende doelen geformuleerd:
• In 2030: geen afval meer geproduceerd in Zuidas;
• Papier, plastic en swill (organisch afval), individuele monostromen, gezamenlijk aanbesteden of onder raamcontract brengen;
• Uitbreiden naar andere monostromen;
• Werken aan uniforme inkoopkaders en het onderzoeken van gezamenlijke inkooptrajecten op productgroepen;
• Minimale transportbewegingen;
• Regionaal verwerking waar mogelijk;
• Reductie van reststromen als basis.

Deze doelen zijn vastgelegd in de Zero Waste Zuidas overeenkomst, die tijdens het jaarlijkse CEO-Ontbijt van GBC Zuidas in mei 2019 is ondertekend door 27 organisaties.

Doelgroep

Alle eindgebruikers in Zuidas kunnen mee doen aan het project, van singletenant tot multitenant. Maar ook beheerders en pandeigenaren worden betrokken, net als afvalinzamelaars én mogelijke verwerkers.

Binnen de bedrijven is het belangrijk dat verschillenden afdelingen betrokken zijn: inkopers, maar ook facilitair- en contractmanagers en bijvoorbeeld de schoonmakers.

Wat

Er is een integraal programma uitgewerkt met concrete stappen voor 2022 - 2023, met aandacht voor inkoop, afval scheiden op de werkvloer, logistiek en afvalverwerking. Dit programma is hieronder te downloaden.

De eerste conclusie is dat alles begint bij meten en inzicht, maar dit is lastig scherp te krijgen, zeker in het geval van multitenant gebouwen. Zodra duidelijk is welke volumes van verschillende stromen op welke dagen het gebied uit gaan, kan worden gestuurd op hoogwaardige en lokale verwerking, het verminderen van afval en slimmere logistiek.

Het programma startte in 2020 met de volgende onderdelen:

1. STARTERSKIT
In een comité wordt een Top Tien samengesteld waarmee de meeste impact gemaakt kan worden op het gebied van inkoop, inzameling en gedragsverandering; het laaghangend fruit, dat alle deelnemers zo kunnen overnemen. Voor elk van deze tien best practices wordt een one pager gemaakt. Vervolgens is het aan de deelnemers deze zelf te implementeren – voor zover mogelijk.

Doel: Overzicht van allemaal mooie dingen die vandaag al kunnen.

2. SWILL
Daar waar papier overal al wordt gescheiden en hoogwaardig wordt verwerkt, is dat niet het geval voor organisch/groente-fruit-eten afval. Deze stroom uit het restafval halen en meer hoogwaardig verwerken, is stap 1. Deze stroom vervolgens weer 'opknippen' en er andere stromen uithalen is stap 2. Denk hierbij aan koffieresidu of sinaasappelschillen.

Doel: Het voorsorteren op het gezamenlijk aanbesteden van een monostroom en een pilot met een kleinere stroom.

3. INKOOP
Alles wat je op een zeker moment afval is, is ooit binnengekomen: als ingekocht product, of de verpakking daarvan. Kijken naar inkoop is cruciaal. Een aantal partijen willen in gezamenlijk een training volgen voor circulair inkopen. Daarnaast wordt er samenwerking gezocht met leveranciers van kantoorartikelen.

Doel: Afval voorkomen of terugduwen in de keten om zo leveranciers te stimuleren om te komen tot innovaties.

4. PLASTIC
De stroom plastics biedt een gigantische uitdaging. De vele verschillende soorten plastics, het verschil van regelgeving m.b.t. huishoudelijk- en bedrijfsplastic en het ontbreken van zicht op verwerking legt slechts een deel van knelpunten bloot. Juist bij dit onderwerp kunnen deelnemende bedrijven hun invloed laten gelden. Met een aantal koplopers wordt een begin gemaakt; er wordt onder andere samenwerking gezocht met Metabolic.

Doel: Transparantie krijgen in het volledige proces van inzameling tot verwerking.

5. COALITIES
Niet alle participanten hebben zeggenschap over de afval- dan wel inkoopcontracten, afhankelijk van hun rol als eigenaar, beheerder of huurder (in een bedrijfsverzamelgebouw of enige huurder). Er worden coalities gevormd op torenniveau, om zo alle stakeholders mee te krijgen.

Doel: krachten bundelen en voorkomen dat ambities niet concreet worden omdat niet alle partijen betrokken zijn.

Waarom

Door het benoemen van verschillende onderdelen (inkoop, scheiden, logistiek en verwerking), kunnen alle deelnemende organisaties bij dragen aan het project: geen zeggenschap over het afvalcontract? Koop dan slimmer in. Koploper op het gebied van afval scheiden? Deel dan de best practices met andere organisaties. Kennis over juridische zaken? Denk mee over gezamenlijk aanbesteden of uniforme kaders voor contracten.

Daarbij kunnen we met sommige zaken dírect aan de slag, terwijl andere stappen meer voor de lange termijn zijn. Zo vergroot je de betrokkenheid.

Hoe

Er zijn een aantal mensen nauw betrokken, waaronder een bestuurslid van GBC Zuidas, werkzaam bij RAI, met veel kennis van zaken en iemand van ABN AMRO, verantwoordelijk voor het Zero Waste beleid van Circl: zij dienen als sparringspartner voor de projectmanager. Na ondertekening zijn de deelnemers in kleinere groepen aan het werk gezet, om zo eigenaarschap en betrokkenheid te vergroten. Zie hieronder wat zij als opdracht mee kregen. Daar zijn de eerder genoemde focuspunten uitgekomen.

1. Verkennen van de markt
Swill, plastics en papier worden in de overeenkomst genoemd als de mono-stromen waar we mee starten. Moeten deze stromen verder worden gedefinieerd en opgesplitst in sub-stromen zoals koffiebekers, koffieresidu en citrusschillen? Wat zijn de mogelijkheden voor hoogwaardige en lokale verwerking?

2. Inzicht en meten
Voor precieze uitwerking van businesscases en potentiele impact, is data nodig. Op welke manier wordt restafval gemeten? Er moet één lijn gehanteerd worden voor rapportage en definities. Deze groep komt met een opzet voor een brief die deelnemers aan ZWZ naar hun inzamelaar sturen om zo de markt te informeren over het project én met de open vraag of zij zoveel mogelijk inzicht in volumes en verwerking kunnen geven.

3. Gedragsverandering
Hierbij ligt de focus op de voorkant van het gescheiden inzamelen. Op welke manier worden medewerkers gemotiveerd en betrokken? Kan er bijvoorbeeld een uniform inzamelingsmiddel worden aangedragen voor op de werkvloer van deelnemers waar nu nog niet gescheiden wordt? Maar ook: hoe kun je medewerkers bewegen minder afval te produceren?

4. Multitenant torens
Op bedrijfsverzamelgebouwen ligt zeggenschap over het afvalcontract meestal bij de beheerder. Ambities van de beheerder, eigenaar en verschillende huurders kunnen uiteen lopen en er is weinig tot geen inzicht in de prestaties van individuele huurders. Op welke manieren kunnen de verschillende stakeholders verleid worden tot deelname?

5. Inkoop
Voorkomen is beter dan genezen. Door anders inkopen kan afval worden gereduceerd. Niet alle deelnemers hebben direct invloed op de contracten voor inzameling van afval, maar wel op hun eigen inkoop. Deze groep zoekt uit welke producten waar “afval vrij” kunnen worden ingekocht, en of er producten zijn – denk aan koffiebekers – die wellicht helemaal niet meer ingekocht hoeven worden.

Planning

De planning hoog-over:
- 2019: verkenning mogelijkheden en beschikbaarheid data. Vormen subprojectgroepen.
- 2021: uitwerken programma Zero Waste Zuidas, waar een subsidie voor is toegekend
- 2022/ 2023: looptijd programma Zero Waste Zuidas met oa volgende activiteiten:
-- Verkennen kansen collectieve inkoop diensten (raamcontract, gezamenlijk aanbesteden)
-- Start Circulair Inkopen Accelerator: 35 deelnemers vanuit Zuidasbedrijven.
-- Waste Labs voor minimaal 15 bedrijven
-- Pilot afvalinzameling multitenant gebouwen i.s.m. inzamelaars om data beschikbaar te maken op niveau individuele huurders
-- Verkenning mogelijkheden Circulaire Hub Zuidas
-2023: uitwerken vervolgprogramma nav behaalde resultaten
- 2030: geen restafval meer en hoogwaardige oplossingen voor wat in 2020 nog laagwaardig was.

Monitoring

Tijdens het terugkerende CEO-Ontbijt wordt voortgang besproken. Ook wordt jaarlijks opnieuw een meting gedaan en moeten inzamelaars rapporteren over de verwerking.

Extra details projectomschrijving

Lessons learned

- Het is work in progress, maar goed om in gedachten te houden: je kunt soms minder snel dat je zou willen. Stap voor stap, en individuele successen een podium bieden.
- Ook het betrekken van inzamelaars is van belang.
- De betrokkenheid van alle bedrijven vanaf de start van het project was groot door het actief te laten meeschrijven aan overeenkomst.

Kosten

In deze fase van het project zitten de kosten vooral in uren van zowel de uitvoeringsorganisatie van GBC Zuidas, als de uren die medewerkers van de bedrijven erin steken. Voordeel: door dit gezamenlijk te doen,

Andere kosten naar mate het project vordert:
- Training circulair inkopen
- Inhuren externe partijen zoals Metabolic
- Opzetten pilot